NGỮ DỤNG HỌC | Mind Map

NGỮ DỤNG HỌC

Tôi. KHÁI QUÁT VỀ NGỮ TIỆN DỤNG

II. CHIẾU VẬT VÀ CHỈ XUẤT

1. Định nghĩa

Ngữ dụng học là sự thống kê cách dùng ngữ cảnh, bị định hướng và ràng buộc bởi xã hội.

2.Giao tiếp và nhân tố của giao tiếp

a. Khái niệm

b. Nhân tố giao tiếp

Giao tiếp là hoạt động trao đổi thông tin nhằm nhận biết, xác lập và ảnh hưởng lẫn nhau trong mối quan hệ giữa người với người để đạt tới mục đích nhất định.

Các kênh giao tiếp có thể là thị giác, thính giác, xúc giác/chạm (ví dụ: Chữ Braille hay các phương thức vật lý khác), khứu giác, điện từ, hoặc hóa sinh…

Ngữ cảnh

Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ mà ở đó một yếu tố ngôn ngữ được sử dụng hoặc được tạo ra trong vận hành giao tiếp ngôn ngữ, cùng lúc ấy người nghe (người đọc) dựa vào bối cảnh đó mà lĩnh hội được lời nói, câu văn.

Nhân vật giao tiếp

Đề tài giao tiếp

Ngôn ngữ

Là những người tham ra vào một cuộc trò chuyện. Họ dùng diễn ngôn để giao tiếp với nhau, các diễn ngôn ảnh hưởng lên nhau, tạo ra một sự giao tiếp qua lại. Giữa những người giao tiếp có quan hệ vai giao tiếp và quan hệ liên cá nhân.

Hiện thực được nói tới là những vấn đề đề tài trong hiện thực khách quan được đề cập được nêu ra trong cuộc giao tiếp hiện tượng nói từ rất phong phú, tùy thuộc vào đích giao tiếp. Bao gồm các yếu tố khác (vật chất, xã hội, văn hoá…)

Ví dụ: bày tỏ tâm tình trao đổi về những vấn đề cuộc sống như điện ảnh ẩm thực thể thao.

Ngôn ngữ, hay diễn ngôn là một quá trình sản sinh và kết nối các phát ngôn thành một chỉnh thể. Nó cũng chính là một danh mục do quá trình đó tạo nên. Bao gồm 2 diễn ngôn cơ bản: nói và viết

Vd: Ngôn ngữ mạng(teencode), Ngôn ngữ ký hiệu ,Tiếng Anh hay Tiếng Trung, Chữ La tinh hoặc Chữ tượng hình

1. Khái niệm

2. Các phương thức

a. Tên riêng

Tên riêng là tên gọi của từng cá thể sự vật, đây là phương thức chiếu vật ít phụ thuộc vào đặc điểm riêng của từng cuộc giao tiếp, hay nói cách khác nó hướng tới quy chiếu một sự vật duy nhất.

b. sử dụng biểu thức chiếu vật miêu tả

CHÚ Ý: Có thường xuyên các trường hợp các sự vật trùng tên nên ta dùng các danh từ chung để phân biệt, tránh mơ hồ

Các sự vật cùng loại cùng tên

Đây là phương thức dùng các từ ngữ miêu tả để giúp người nghe quy chiếu, xác định được sự vật được nói đến

c. Chỉ Xuất

CHÚ Ý

Các định ngữ thường có chức năng quy chiếu vật

Số lượng các đặc điểm chiếu vật phụ thuộc vào mục đích giao tiếp

Ví dụ: Chị tôi có mái tóc đen óng mượt.⇨đen óng mượt ở đây là định ngữ giúp bổ sung cho danh từ “ mái tóc” để giúp người nghe quy chiếu, xác định được sự vật được nói đến.

Tùy vào mục đích giao tiếp ta có khả năng dùng số lượng các đặc điểm chiếu vật khác nhau.

Không hạn chế số lượng đặc điểm chiếu vật.

Số lượng đặc điểm chiếu vật còn phụ thuộc vào mục đích và hoàn cảnh giao tiếp nên không Giảm về số lượng trong câu.

Trật tự sắp xếp các đặc điểm phụ thuộc vào hoàn cảnh giao tiếp.

Tùy vào hoàn cảnh giao tiếp,các đặc điểm có thể được sắp xếp khác nhéu nhằm nhấn mạnh nội dung giao tiếp phù hợp.

Khái niệm

Chỉ xuất là phương thức chiếu vật bằng ngôn ngữ dựa trên hành động chỉ trỏ.

Quy tắc điều khiển chỉ trỏ:

Sự vật được chỉ trỏ phải ở gần đối với một vị trí được lấy làm mốc,(trong tầm với của người chỉ lẫn người được chỉ). Điểm lấy làm mốc để chỉ trỏ thường là cơ thể của người chỉ tính theo hướng nhìn thẳng của người đó.

Ba phạm trù chỉ xuất

Phạm trù nhân xưng

Chỉ xuất thời gian

Bao gồm các phương thuận tiện chiếu vật, nhờ đó người nói tự đưa mình và người giao tiếp với mình vào diễn ngôn

các từ xưng hô còn đồng thời thể hiện vị thế xã hội; các mức độ thân cận; thái độ, tình cảm của người nói, đồng thời bảo đảm lịch sự của người nói với những người cùng giao tiếp

Đại từ

Đại từ thân tộc: được chia làm 3 nhóm

nhóm 1: gồm các từ chỉ dùng để xưng hô, không sử dụng để miêu tả quan hệ: u, bầm, tía, ba,…

nhóm 2: gồm các từ vừa dùng để xưng hô, vừa sử dụng để miêu tả quan hệ: anh, chị, em, chú, bác, con,…

nhóm 3: gồm các từ chỉ dùng để miêu tả quan hệ, không sử dụng để xưng hô: anh rể, ông nội, bác dâu, chị họ…

Các từ chỉ cấp bậc nghề nghiệp: bác sĩ, kỹ sư, giáo viên, chủ tịch, giám đốc, cụ lí,…

Khái niệm: là phương thức chiếu vật bằng cách chỉ ra sự vật, sự kiện- nghĩa chiếu vật trong thời gian

Chỉ xuất thời gian chủ quan: là sự định vị lấy thời điểm nói năng làm thời điểm gốc

Vd; “Đêm qua ra đứng bờ ao/ Trông cá cá lặn trông sao sao mờ”, “đêm qua” là một sự định vị về thời gian chủ quan hoặc như “Tháng trước” trong Tháng trước nó đã chia tay bạn trai rồi.”

Chỉ xuất không gian

Khái niệm: là phương thức chiếu vật bằng cách chỉ ra sự vật, sự kiện- nghĩa chiếu vật trong không gian

Chỉ xuất không gian chủ quan: là sự định vị lấy vị trí mình đang đứng khi nói làm điểm mốc để định vị không gian của sự vật, sự kiện- nghĩa chiếu vật.

Chỉ xuất không gian khách quan: là sự định vị lấy một vật chuẩn mà người nghe đã biết từ trước làm gốc.

VD:Ngày 05/06/1911, tạiBến Nhà Rồng, Bác Hồ đã ra đi tìm đường cứu nước.

Chỉ xuất thời gian khách quan: là sự định vị thời gian theo điểm gốc thời gian chứ không phải thời điểm nói năng.

Điều kiện để giao tiếp được hiệu quả là cả hai đều đặn hiểu ngôn ngữ của nhau

Đại từ xưng hô ngôi thứ nhất: tôi, tớ, mình,…

*không nên lẫn quy chiếu vật một số và tập hợp: những cháu bé và nhóm cháu bé